کنترل شوری و تلفات نیترات در زهاب تحت مدیریت سطح ایستابی

زهکشی کنترل شده یکی از راهکارهای کاهش اثرات منفی زیست محیطی سیستم های زهکشی مرسوم است. این تحقیق، به بررسی اثر زهکشی کنترل شده بر روی کیفیت و کمیت زهاب تولیدی و به طور مشخص میزان نمک و نیترات موجود در زهاب و همچنین جذب نیترات توسط ذرت علوفه ای (رقم SC 704) در منطقه کرج با بافت خاک لوم - شنی پرداخته است. سه تیمار در قالب طرح کاملاً تصادفی، شامل دو تیمار کنترل سطح ایستابی در عمق های 40 (CD40) و 60 سانتی متر (CD60) و یک تیمار زهکشی آزاد (FD)، با سه تکرار درنظر گرفته شد. زمان آبیاری باتوجه به تخلیه رطوبتی در تیمار FD به میزان 65 درصد تعیین شد. مقدار آبیاری تمام تیمارها، براساس جبران کمبود رطوبتی برای رسیدن به حد ظرفیت زراعی و با اعمال راندمان کاربرد 70 درصد صورت پذیرفت. فرضیه تحقیق بر این اساس بود که تلفات آبیاری در طول فصل باعث بالا آمدن سطح ایستابی شود، اما نتایج نشان داد که در تیمارهای CD، تلفات 30 درصدی آبیاری در طول دوره اعمال تیمار، به دلیل مصرف مفید گیاه از مقادیر آب نفوذ یافته باعث بالا آمدن سطح ایستابی تا عمق های کنترل موردنظر نشد، لذا بین دو تیمار CD اختلاف معنی داری حاصل نگردید. در تیمار FD، به دلیل فراهم بودن شرایط دفع زهاب، میزان مصرف مفید آب و درنتیجه عملکرد گیاه کاهش یافت. اثر مدیریت سطح ایستابی بر بیلان نیترات و نمک در سطح یک درصد معنی دار بود. حجم زهاب خروجی در تیمار FD معادل 8/34 درصد مقدار آبیاری ناخالص و در تیمارهای زهکشی کنترل شده برابر صفر بود. در تیمار FD، به دلیل وجود شرایط مساعد برای آب شویی و خروج زهاب، مقادیر نمک و نیترات خروجی از طریق زهاب تولیدی، به ترتیب برابر 63 و 8/20 درصد مقدار نمک و نیترات ورودی بود، درحالی که آب شویی نمک و نیترات، در تیمارهای CD به دلیل وجود شرایط کنترل زهاب مشاهده نشد. در پایان دوره کشت، مقادیر اندازه گیری شده بیان گر تجمع بیشتر نیترات در پروفیل خاک تحت تیمار FD بود. این امر بیان گر این واقعیت است که در تیمارهای CD درمقایسه با تیمار FD، جذب نیتروژن گیاه افزایش داشته و عملکرد بالاتر محصول را منتج شده است. همچنین در انتهای فصل رشد اگرچه تجمع نمک بیشتری در پروفیل خاک در تیمارهای CD، به سبب فقدان آب شویی مشاهده شد ولی این امر می تواند با آب شویی املاح در خارج از فصل رشد مدیریت شود.